Door gastauteur Frans Vandenbosch Volgens onze westerse definities zijn Chinezen atheïsten. Zijn alle Chinezen dan goddelozen?
In China heb je spirituele tradities, oude natuurgodsdiensten, westerse godsdiensten en levensbeschouwingen.
Enkele algemeen voorkomende denkbeelden in China
Holisme (alles hangt samen, niets bestaat op zichzelf) en Evenwicht (yīn yáng 阴阳) zijn twee van de meest voorkomende denkbeelden. Chinese accupunctuur en Chinese traditionele geneeskunde leunen daar dicht bij aan. Heel China, niet enkel de regering maar ook de gewone Chinees streeft 和谐社会 (héxié shèhuì) een harmonieuze samenleving na. Wen JiaBao, de vorige eerste minister van China, grote promotor van evenwicht en harmonie in de Chinese samenleving en in China’s buitenlandse betrekkingen, had het over héxié shèhuì in bijna elke toespraak. Als hij weer eens een dorpje of stad in het traditionele Westen van China ging bezoeken, dan kon je er je klok op gelijkzetten: “我希望 (wǒ xīwàng) ik hoop...” en dan iets over de héxié shèhuì.
Terloops: In zijn regeringsvliegtuig had hij tussen zijn garderobe een sloddertrui en een 10 jaar oude anorak (2) hangen; die trok hij aan kort voor de landing, zodat hij op de scene van de ramp verscheen als een gewone man van het volk.
Een ander belangrijk aspect van de Chinese samenleving is 留面子 (liú miànzi, grant face). Het wordt als een normale omgangsvorm beschouwd om respect te tonen en elkaar te prijzen in het bijzijn van anderen. Gezichtsverlies lijden (失面子shī miànzi) is in China vele keren erger dan bij ons.
De kowtow (叩头 kòutóu) een diepe buiging om respect te tonen, (zoals die nu nog bestaat in Japan) is een eeuwenoud van oorsprong Chinees gebruik, sinds 1919 afgeschaft. Af en toe zie je nog eens een “vinger kowtow” (de tafel aanraken met de wijs- en middenvinger) als dank voor de serveerster in een restaurant. Enkel in tempels zie je nog echte kowtow’s.
In China zijn en nog veel spirituele tradities en volksreligies. Tot die categorie behoort het Shamarisme (de oude godsdienst van de Manchu’s), de godsdienst van de voorouderverering (中国传统原生性宗教 Zhōngguó chuántǒng yuánshēng xìng zōngjiào), de verering van de Gele Keizer (黄帝 Huángdì), de Godin van de Zee (妈祖 Māzǔ), de Godin van de Gele rivier (黄河女神 Huánghé Nǚshén) de God van de levensbescherming (保生大帝 Bǎoshēng dàdì) en talrijke andere. De meeste van deze godsdiensten zijn meer dan vijfduizend jaar oud. In de antieke tempels wordt meestal wierook gebrand en fruit geofferd. Sommige van deze oude godsdiensten hebben in de loop der eeuwen elementen overgenomen uit het confucianisme of taoïsme.
Dan zijn er de Chinese Heils-religies (救度宗教 jiùdù zōngjiào). De eeuwenoude Martial Arts (Chinese krijgskunst) bewegingen horen hierbij: Tàijíquán (太极拳), Shàolín (少林功夫) KungFu (功夫 “prestatie”), Qìgōng (气功 ”energie - prestatie”), Wǔshù (武術 "militaire discipline") en vele andere. Karate (Japans) is uit Shaolin KungFu ontstaan en Taekwondo (Koreaans) uit een mix van Karate en andere Chinese krijgskunsten. Ook Falun Gong (法轮大法 “het draaien van het Dhama wiel”: een swastika) is uit deze groep ontstaan. Lǐ Hóngzhì, de stichter en geestelijke leider van Falun Gong heeft echter in 1996 het roer plots omgegooid naar politieke acties, kort nadat hij zijn zin niet kreeg bij de leiding van het ministerie van sport. Falun Gong in zijn huidige vorm wordt soms de Chinese versie van Scientology genoemd.
Daarnaast zijn er de drie grote levensbeschouwingen: Confucianisme, Taoïsme en Boeddhisme, de hoofdstromingen van de Oosterse filosofie, alle drie ontstaan lang voor het christendom. Daarvoor nog, bijna 3000 jaar geleden, was er al de I Ching / I Tjing (易经 Yìjīng, letterlijk "het klassieke boek van de grote veranderingen") Zowel het confucianisme als het taoïsme, allebei ontstaan in China zelf, hebben vele stellingen uit de I Ching overgenomen in hun leer. Alle Chinezen hebben de (moderne versie van de) Yìjīng gelezen, de meeste kunnen er hele pagina's uit citeren.
Confucianisme (儒教 Rújiào, "Ru-isme, de school van de confucianisten" of 孔教 Kǒngjiào, "de leer van Confucius") genoemd naar zijn grondlegger Confucius (孔夫子Kǒng fūzǐ “meester Kong” 551 tot 479 VC). De principes en richtlijnen van het Confucianisme zijn neergeschreven in de Sìshū (四書, letterlijk “de vier boeken”). In China is het Confucianisme de meest verspreide van de drie grote filosofische strekkingen. Tot 1912 was het de officiële levensvisie van de keizers, de hofhouding, de administratie en de adel. Staatsexamens en ambtenarenopleiding waren eeuwenlang uitsluitend gebaseerd op de leer van Confucius. Het confucianisme heeft diepe wortels in de hele Chinese samenleving, ook en vooral bij de gewone man. Belangrijke stellingen in het confucianisme zijn: loyaliteit, respect voor de ouders (vooral de vader) voor ouderen in het algemeen en voor maatschappelijk meerderen, hard studeren, correcte en eerlijke ambtenaren, persoonlijke competitie, zelfontwikkeling, privé-initiatief. Andere elementen uit het boeddhisme en taoïsme die in het oude confucianisme verweven waren zijn rond het jaar 1000 van onze jaartelling er uit verwijderd. Deze vorm van uitgezuiverd (Neo-)Confucianisme is wat men vandaag aantreft in China, Taiwan, Japan, Korea en Vietnam.
Het communisme van Mao botste in al zijn stellingen met het Confucianisme. Mao heeft het confucianisme proberen uit te roeien en onderdrukt maar na de communistische tijd is het aan een snelle heropstanding begonnen. Vandaag denken en handelen de meeste Chinezen helemaal volgens de principes van het modern confucianisme, al willen ze dat vaak zelf niet toegeven. Guānxì (关系), het Chinese maatschappelijk relatiesysteem, is ontstaan uit het confucianisme.
Taoïsme Dàojiào (道教) “de religie van de Weg”. Belangrijke elementen uit het taoïsme zijn evenwicht (yīn yáng) en harmonie (和谐héxié). De richtlijnen van het taoïsme werden in 256 VC neergeschreven door Lǎozi (老子) in de Dàodéjīng (道德经) "het boek van de weg". Veel van de taoïstische beginselen gaan terug tot de prehistorie van China. Taoïsten zijn levensgenieters, zij verstaan de kunst van het niets doen en alles op zijn beloop te laten. Uit het taoïsme komt de bekende uitspraak: “Zhì dàguó, ruò pēng xiǎo xiān” (治大国, 若烹小鲜)” Een groot land besturen is als een klein visje bakken: roer zo weinig als mogelijk”
Boeddhisme is 2500 jaar geleden in Noord-India ontstaan uit de leer van Gautama Boeddha, (Siddhārtha Gautama, de eerste Boeddha) Zijn prediking is later neergeschreven in de Sutras (de tradities; letterlijk “de draad”). De eerste boeddhistische monniken zijn al rond het jaar 65 in China aangekomen maar het heeft tot het jaar 650 geduurd voor het algemeen verspreid werd over China. Boeddhisten geloven in Karma (goede en slechte daden) en reïncarnatie. Het Chinees boeddhisme heeft zich in de loop der eeuwen ontwikkeld tot een eigen levensbeschouwing en heeft daarbij veel elementen uit het taoïsme overgenomen. Voor sommige sociale projecten werken zij (in heel zuidoost Azie) samen met christenen. Chinese Boeddhisten zijn m.i. saai en emotieloos: ze zijn nooit echt bedroefd, maar ook nooit echt opgewekt.
Hindoeïsme vermeld ik hier enkel voor de volledigheid, omdat het past in de reeks over Oosterse filosofie. Er zijn maar heel weinig Hindoes in China. Het kastenstelsel past niet bij de Chinese cultuur.
De westerse godsdiensten
Christenen, Katholieken en Protestanten
Die zijn in China aan een explosieve groei begonnen. Er zijn nu meer christenen in China dan leden van de communistische partij (1). Er worden kerken bijgebouwd aan een snel tempo. In China zijn er meer dan dubbel zo veel protestanten (van verschillende strekkingen) dan katholieken. De katholieken zijn nog steeds onderling verdeeld. Er is een bittere vete tussen de Rooms-katholieken (de zogenaamde “ondergrondse” kerk die rechtstreeks rapporteert naar Rome) en de officiële katholieke kerk die geen verkeerd woord rept over het regime in Beijing. Het zere punt is dat de bisschoppen van de officiële katholieke kerk (net als in België) de pro forma goedkeuring krijgen vanuit de Staatsadministratie voor Religieuze Aangelegenheden in Beijing. (In België doet de koning dat geruisloos, persoonlijk en rechtstreeks zonder regeringsinmenging. Geen last van een Vlaamse Kerk die dat contesteert).
Uit gesprekken met katholieken uit beide groepen krijg ik de indruk dat de “ondergrondse” kerk vooral gefrustreerd is omdat zij de laatste 10 jaar grote concurrentie krijgen van de genormaliseerde officiële kerk. Na een diplomatieke bemiddelingspoging van Danneels (in opdracht van het Vaticaan) was men in Beijing bereid om de goedkeuring van de bisschopsbenoeming terug te brengen tot een formaliteit: elke door de kerk voorgestelde bisschop zou worden goedgekeurd. De officiële kerk rapporteert nu ook naar Rome. Dit alles was nog niet voldoende om de ex”ondergrondse” RK kerk te overtuigen om samen te werken met de officiële katholieke kerk in China.
Het gaat de laatste tijd een beetje beter tussen die twee groepen Chinese katholieken maar een echte samenwerking is er nog niet, alles is zeker nog niet in kannen en kruiken. Aan de twee kanten zijn er nog problemen: af en toe zijn er nog botsingen over de bisschopsbenoemingen bij de officiële kerk en de ex”ondergrondse” kerk stuurt soms nog pastoors het land in met zuiver politieke, niet religieuze bedoelingen. Die pastoors worden vaak opgepakt, want in China valt dat soort zaken buiten de vrijheid van godsdienst. De ex-ondergrondse RK kerk heeft wel alle westerse politiek correcte media achter zich. De officiële katholieke kerk worstelt nog met zijn verleden van trouw aan het regime. Vaticaanstad is het enige land in Europa dat nog geen diplomatieke betrekkingen onderhoudt met China. De laatste weken is de Paus op zoek naar een vergelijk met Beijing. (3)
De officiële kerken zien er exact hetzelfde uit als in Europa. Veel van de ex-“ondergrondse” misvieringen zijn in gewone zalen of huizen. Alle kerken zitten propvol. Ga dus goed op tijd als je in de zaterdag- of zondag- misviering een stoel wil bemachtigen. Wie te laat komt moet achteraan in de kerk rechtstaan of buiten staan. Met Kerstmis zetten ze bij de St. Ignatius-kathedraal in Shanghai gewoonlijk een grote tent om de massa gelovigen op te vangen. De nieuw gebouwde kerken zijn meestal super-modern van stijl en multifunctioneel, ze worden tussendoor gebruikt voor andere sociale activiteiten. Christenen worden door de andere Chinezen als heel eerlijk en oprecht beschouwd.
De LDS (The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, de “Mormonen”) was tot voor kort enkel in Hong Kong (in Fleming street), maar is sinds een jaar of vijf ook actief in de Volksrepubliek China.
Jehova getuigen. (Tot mijn grote afschuw) zie ik die snel groeien in China. Hun slachtoffers zijn vaak minder ontwikkelde Chinezen of jongeren die hun binding met de samenleving kwijtgespeeld zijn. Waarom Beijing daar niet tegen ingaat is mij niet duidelijk.
Joden zijn er in China sinds de 7e eeuw. Tijdens de Jodenvervolging in Europa, kort voor en tijdens WO II heeft China grote aantallen joden opgevangen. China heeft toen meer joden opgevangen dan Canada, Australië, Nieuw Zeeland, India, en Zuid Afrika samen. In Shanghai is er vandaag nog steeds een Jodenwijk maar de meeste Joden zijn intussen naar Israël verhuisd.
Islam. Die bestaat in China sinds begin van de 7e eeuw. Vroeger verspreid over heel China, maar na de massale uitroeiingen tijdens het Qing (Manchu) regime zijn er enkel nog de Xinjiang “Oost Turkistan” moslims (de Oeigoeren) en de Hui (minder radicaal) in Ningxia, Qinghai en Gansu. Daarnaast leven er nog kleine groepjes moslims, los van elkaar over zowat heel China. De verhoudingen van de Chinezen met de moslims zijn gespannen; ze worden geduld, maar onder controle gehouden. Weinig Han Chinezen hebben een goed woord over voor de moslims in China. Veel Chinezen, niet gehinderd door enige politieke correctheid, noemen de moslims vlakaf “dieven” of gebruiken nog straffere scheldwoorden. In de Chinese taal zijn er verschillende oude uitdrukkingen die de algemene minachting voor de moslims duidelijk maken.
Scientology heeft tot nu toe geen voet aan de grond gekregen in China. Toch ben ik al Chinese volgelingen tegengekomen. Er wordt gezegd dat Falun Gong de Chinese versie van Scientology is omdat ze dezelfde stijl en dezelfde werkwijze hanteren.
Politieke correctheid is niet echt een religie of levensbeschouwing, maar heeft er wel een aantal kenmerken van. De Politieke Correctheids-doctrine heeft in China tot hier toe geen aanhangers of volgelingen gevonden. Over politiek wordt er in China rechtuit en zonder “white lies” gesproken. Politieke correctheid, dat krijg je aan de Chinezen niet verkocht.
Het Chinese letterteken voor wàn is 卍 (een oud boeddhistisch mystiek symbool). Inderdaad, dat lijkt heel erg op het Nazi symbool卐. In Japan, bezorgd voor de opwinding die dit zou kunnen veroorzaken bij de toeristen, zijn ze sinds een paar weken al die 卍 tekens aan het verwijderen van de straatnaambordjes. Maar in China, daar moeten ze eens goed lachen met dat soort van politieke correctheid. (4).
De Apple iPhone verering is een ware plaag in China. Zo’n mobieltje is een belangrijk statussymbool. De iPhone gekte is het laatste jaar een beetje aan het afnemen.
De Chinese godsdienst-supermarkt: Chinezen kiezen hun godsdienst of levensfilosofie zoals wij koffie of waspoeder kiezen in de supermarkt. Zij shoppen tussen godsdiensten en filosofieën en kiezen er de beste uit. De ouders of familie hebben daarbij geen enkele invloed. Op een bepaald moment in hun leven, zoekend naar meer houvast in de supersnel veranderende samenleving gaan zij op zoek naar iets wat hun “peace of mind” kan bezorgen. Die keuze maken ze heel bewust, vaak nadat ze zowel de Bijbel, de Sutras, de Dàodé jīng en de Sìshū grondig hebben uitgespit. De I Ching kennen ze allemaal van buiten. Sommigen lezen ook nog de Thora en de Koran om toch maar zeker te zijn dat ze de goede keuze maken. Veel Chinezen, ook echte atheïsten, boeddhisten, taoïsten, ... kennen de Bijbel beter dan ik zelf! Ze hebben er geen enkele moeite mee om twee of drie godsdiensten of levensbeschouwingen tegelijkertijd aan te hangen of tijdens hun leven een paar keer te veranderen van godsdienst. Erger nog: ik ben al een paar Chinezen tegengekomen die op het eerste zicht tegenstrijdige elementen belijden die uit verschillende oude volksreligies of levensbeschouwingen komen. Zij creëren op die manier een geheel eigen ‘godsdienst’ met onderdelen die hun het best schikken. In sommige families tref je tot 5 verschillende religies aan !
Verlichting: Nu Europa overspoeld wordt met geweld en de invasie van islamieten niet lijkt te stoppen, hoor je voortdurend de roep naar een Verlichting in de islam. Onze eigen zo onvolprezen Verlichting, die de vaak zware lasten van de godsdienst wegnam, heeft van de Europeanen vrijere, onafhankelijk denkende burgers gemaakt. China behoeft zo een Verlichting niet, Chinezen zijn altijd al vrijdenkers geweest. Zij hebben zich nooit door keizer of godsdienst laten beklemmen. Uit hun “shopping” gedrag blijkt dat zij godsdienst beschouwen als iets dat hun van nut kan zijn, niet omgekeerd.
Naast al de godsdiensten en levensbeschouwingen zijn er in China duizenden politieke, sociale en religieuze actiegroepen en organisaties actief. Daarvan worden er minstens 62 financieel gesteund door de NED, the National Endowment for Democracy (5), door sommigen de “CIA2” genoemd. (6) De lijst van de in China in 2014 door de USA gesteunde organisaties vind je hier: China mainland (7) China Hong Kong (8) China Tibet (9) China Xinjiang (10). Samen goed voor 7.263.069 USD.
The China Digital Times (11) is een puur NED project. Ook Falun Gong (12) en de Dalai Lama (13) eten uit de hand van de NED. Enkel in Tibet hebben minstens 22 organisaties 621134 USD ontvangen van de NED. (9) Stel je even voor dat in Vlaanderen het OVV of de VVB geld zou ontvangen van de NED of een andere buitenlandse regeringsinstelling!
Terzijde: ook de EU heeft sinds kort zijn EED (European Endowment for Democracy) (14) Hun hoofdkwartier is gevestigd in Etterbeek. Het EED is er gekomen na stevig lobbywerk van Zweden, Denemarken en Polen.
Frans Vandenbosch
方腾波
Voetnoten:
1 There are now about 100 million Christians in China, eclipsing the 86.7 million-strong membership of the ruling Communist party
http://www.ft.com/cms/s/2/a6d2a690-6545-11e4-91b1-00144feabdc0.html
2 Forget the Mao suit, China prefers a 10-year-old anorak http://www.independent.co.uk/news/world/asia/forget-the-mao-suit-china-prefers-a-10-year-old-anorak-347542.html
3 Pope Francis urges world not to fear China’s rise:
http://atimes.com/2016/02/at-exclusive-pope-francis-urges-world-not-to-fear-chinas-rise/
4 Pay Attention, Confused Foreigners: ‘Wan’ (卍) is Not a Nazi Symbol
http://www.whatsonweibo.com/wanisnotanazisymbol/
5 The National Endowment for Democracy (NED) “is a private, non-profit foundation dedicated to the growth and strengthening of democratic institutions around the world...”
http://www.ned.org/
6 Der Freedom House und des Kongress-finanzierten National Endowment for Democracy (NED) (genannt der CIA 2)
7 NED 2014 Annual report on China
http://www.ned.org/region/asia/china-2014/
8 NED 2014 Annual report on Hong Kong
http://www.ned.org/region/asia/china-hong-kong-2014/
9 NED 2014 Annual report on Tibet
http://www.ned.org/region/asia/china-tibet-2014/
10 NED 2014 Annual report on Xinjiang
http://www.ned.org/region/asia/east-turkistan-2014/
11 China Digital Times
http://chinadigitaltimes.net/
12 An analysis conducted in 1999 (during the Clinton administration) offers a glimpse of the NED’s role behind a long list of “democracy” fronts — including Tibet independence and Falun Gong.
http://www.globalresearch.ca/is-the-cia-behind-the-china-bashing-olympics-protests/8656
13 Tibet, The Dalai Lama and the National Endowment for Democracy
https://shugdensociety.wordpress.com/2010/07/07/the-dalai-lama-and-the-national-endowment-for-democracy/
14 EED European Endowment for Democracy
https://democracyendowment.eu/
