Gerard De Beuckelaer analyseert de stealth-capaciteit van de F35 en antwoordt op de marketing van Lockheed Martin. Dit artikel bespreekt de militaire en politieke betekenis van zijn wetenschappelijke analyse.
Gerard De Beuckelaer, ingenieur en dr in de fysica, is bijzonder goed geplaatst om een wetenschappelijk gefundeerd antwoord te formuleren op de vraag of het wel zo verstandig was om het ontwerp van de F35 aan te passen aan de sterk beperkende eisen van een mindere zichtbaarheid (stealth = low visibility). Zijn bijdrage werd vooraf nagelezen door Prof em. Emile Schweicher, een onbetwiste autoriteit in dit domein. Zijn reactie was duidelijk: “Het is gewoonweg uitstekend; niets moet er in veranderd of bijgevoegd worden.” Deze wetenschappelijke argumenten zijn voor beleidsverantwoordelijken absoluut nodig ter aanvulling van de informatie verstrekt door Lockheed Martin, ontwerper en fabrikant, en een ‘enthousiaste’ Luchtmachtstaf. De volledige analyse kan u hier lezen.
In deze bijdrage vatten we de voornaamste bedenkingen en conclusies samen en voegen er enkele politiek-militaire overwegingen aan toe die een rol (zouden moeten) spelen in het beslissingsproces.
Technologische compromissen zijn niet ideaal
De Beuckelaer beschrijft onder meer waarom de stealth-capaciteit nadelig is voor andere capaciteiten en een compromis nooit optimaal kan zijn.
“Dat de F35 niet het beste vliegtuig is kunnen we wel objectief vaststellen: de F22 is al operationeel en heeft alles meer en beter… behalve de prijs. Die is zo hoog dat het waarschijnlijk niet echt veel uitmaakt dat de Verenigde Staten het toestel niet eens willen verkopen. (…) Omwille van de prijs – die desondanks nog altijd hallucinant hoog gebleven is – zijn er bij de F35 veel meer toegevingen gedaan. Om voor de hand liggende redenen blijft de informatie die we over het toestel hebben uiterst summier. Toch kunnen we redelijk veronderstellen dat geprobeerd is bij de noodzakelijke toegevingen vooral het ‘stealth’ aspect te ontzien. Het lijkt alsof daaraan heel veel van de andere specificaties opgeofferd is, wat niet belet dat ook op dit gebied de F35 nog altijd duidelijk de mindere van de F22 blijft. De vraag “was een dergelijke sterke focus op ‘stealth’ verstandig?” is dus zeker relevant.”
Ook de F35 is opspoorbaar
Wat we vooral moeten onthouden is dat absolute onzichtbaarheid (voor diverse radars en infrarood detectie) niet bestaat. Verder verwijst De Beuckelaer naar een publicatie[1] waaruit duidelijk blijkt dat de F35 helemaal niet zo onzichtbaar is als men wel eens suggereert. Meer nog, met een voorbeeld toont hij aan dat ook de gesofistikeerde F35A zichtbaar wordtd via een oude techniek: “Zo kan men terug VHF of zelfs HF radar gaan gebruiken. Die kan ook op zeer grote afstanden (>1000 km) nog werkzaam zijn omdat hij de ionosfeer als ‘spiegel’ gebruikt, en zal ‘van boven uit’ de F35 gegarandeerd ‘zien’. (…) Het is enkel nodig een afweerraket voldoende dicht bij het object te krijgen om via IR detectie, die met de dag probleemlozer wordt, de rest van de weg te vinden. Dat lijkt via bovenstaande maatregelen niet enkel mogelijk, maar zelfs helemaal niet echt moeilijk.”
In de besluiten van De Beuckelaer zijn bijdrage lezen we nog het volgende: “De stealth eigenschappen van de F35 zijn op dit ogenblik inderdaad een enorm, zelfs beslissend, voordeel. Dat is heel zeker. Dat voordeel zal met de tijd afnemen en, nog tijdens de levensspanne van het toestel, zelfs helemaal verdwijnen. Dat is ook heel zeker.”
En verder: “Afhankelijk van de inschatting die men maakt kan de vraag niet meer ontweken worden of men, gezien de verwachte levensduur van de toestellen, niet beter het mechanisch/geometrisch ‘stealth’ aspect bij de keuze van een nieuw vliegtuigtype volledig buiten beschouwing laat. Bijna alles kan in de loop van de levensspanne van een toestel aangepast of verbeterd worden. Maar de fuselage niet. Als het design daarvan, omwille van een verhoopt ‘stealth’ voordeel, dat vrij spoedig niet meer zal bestaan, andere nadelen in koop genomen heeft (bij voorbeeld, maar niet uitsluitend: de hoge kosten), blijf je daar wel mee zitten!”
Een tijdelijk voordeel voor een zeer hoge prijs?
Dat er een prijskaartje aan de stealth-capaciteit hangt, is evident. Maar de introductie van deze capaciteit heeft de andere technologische mogelijkheden flink beknot. En de prijs die piloten in een luchtgevecht eventueel daarvoor zullen betalen kan men maar beter niet negeren.
- Om toch nog een redelijke snelheid te kunnen halen werd een totaal nieuwe motor ontworpen. Die zoekt de uiterste grenzen, maar momenteel zijn er nog altijd problemen met de motor.
- De bewapening is beperkt want enkel binnen de romp te plaatsen om de ‘stealth’ te kunnen behouden. Externe wapens of brandstoftanks doorbreken immers de stealth-capaciteit.
- Het design van de F35 is omwille van deze capaciteit verre van optimaal en daardoor kan de F35 niet op tegen de wendbaarheid van potentiële tegenstanders die niet beperkt worden door de stealth capaciteit.
Stealth samen met sensor fusion
Tijdens een onderhoud met Lockheed Martin bleek dat LM beseft dat deze capaciteit niet volstaat. Daarom verwees men met nadruk naar de combinatie van de stealth capaciteit met de ‘sensor fusion’. Een nieuwe stap in de communicatietechnologie waardoor de piloot over veel meer informatie beschikt en ook veel vroeger de tegenstanders kan uitschakelen. Maar tegelijk geeft men toe dat deze technologie nog verder moet evolueren om de beloofde voordelen ook waar te maken.
Hoe tijdelijke het ‘stealth’ voordeel zou kunnen zijn bleek onlangs nog uit een artikel in Aviation Week & Space Technology (17/03). Daarin meldt Bill Sweetman dat de nieuwste Gripen (SAAB) in staat is om ‘low-radar-cross-section (RCS) targets’ te ontdekken, dank zij de nieuwe sensoren. Mason (SAAB): “We have seen them,” he responds when asked if Selex IRSTs have tracked low-RCS targets. We are looking at very small delta-Ts [temperature differences between the target and the background].”
In een van de volgende bijdrages zullen we onderzoeken hoe realistische de beloofde voordelen van de ‘sensor fusion’ zijn.
F35 is voor alles een belangrijke politieke keuze
Feit is dat de gebruikte ‘sensor fusion’ technologie streng beveiligd moet worden, en dan nog blijft het hacken ervan geen denkbeeldig gevaar. Maar het betekent vooral dat alle andere landen die de F35 kopen blijvend afhankelijk zullen zijn van de VS om deze ‘sensor fusion’-capaciteit van de F35 optimaal te laten renderen.
Daarenboven is er nog een ander onopgelost probleem: in een mededeling verspreid door Lockheed Martin blijkt dat de F35 niet kan communiceren met andere (niet geïntegreerde) vliegtuigen zonder zijn stealth-capaciteit te verliezen. “He acknowledged that one challenge for the F-35 is communicating with legacy aircraft – F-15Es, F-16s and A-10s – when operating covertly. The F-35’s Link 16 is effective in transmitting data, but it broadcasts the jet’s location, nullifying its stealthiness.”
De combinatie van deze twee beperkingen is politiek gezien uitermate belangrijk:
De F35 is enkel optimaal inzetbaar in operaties geleid door de VS. Wanneer de F35 ingezet wordt samen met andere (niet geïntegreerde) vliegtuigen, verliest het bij communicatie zijn stealth-capaciteit en (een deel van?) de sensor fusion voordelen. Voeg daar nog de door de VS opgedrongen verplichting aan toe om te kiezen voor de F35 wanneer men de ‘dual-capability’, nucleaire en conventionele bewapening, wil behouden en het moet voor iedereen duidelijk zijn dat de keuze voor de F35A veel meer is dan een louter militair-technische keuze die men kan overlaten aan militairen.
Kiezen voor de F35 herleidt de Belgische Luchtmacht tot leverancier van een of twee squadrons aan de Amerikaanse Luchtmacht (USAF).
[1] ‘Low Observable Principles, Stealth Aircraft and Anti-Stealth Technologies’, Konstantinos Zikidis, Alexios Skondras, Charisios Tokas, in Journal of Computations & Modelling, vol.4, no.1, 2014, 129-165 ISSN: 1792-7625 (print), 1792-8850 (online) Scienpress Ltd, 2014)
